Câu 2. Phân tích từng hình thức biến hóa của Tấm. Quá trình biến hóa của Tấm nói lên ý nghĩa gì?

- Tấm trải qua bốn kiếp hồi sinh: Tấm bị giết hoá thành chim vàng anh, vàng anh bị giết mọc lên cây xoan đào. Xoan đào bị chặt làm thành khung cửi. Khung cửi bị đốt mọc lên cây thị. Từ quả thị Tấm chui ra làm chuyện bất ngờ, trở lại làm người gặp lại nhà vua.

- Một cô Tấm hiền lành lương thiện vừa ngã xuống, một cô Tấm mạnh mẽ quyết liệt sống dậy trỏ về với cuộc đời đòi lại hạnh phúc. Tấm hoá vàng anh để báo hiệu sự có mặt của mình. Vàng anh bị giết. Tấm hoá thành cây xoan đào, khung cửi dệt, tuyên chiến với kẻ thù “cót ca, cót két, lấy tranh chồng chị, chị khoét mắt ra”. Khung cửi dệt, quả thị là những vật Tấm hoá thân.  Đó cũng là những gì bình dị, thân thương trong cuộc sông dân dã. Đó là những hình ảnh đẹp tạo ấn tượng thẩm mĩ cho truyện.

- Những vật hoá thân cũng đều là những yếu tố kì ảo. Song nó khác hắn yếu tố kì ảo như ông Bụt ở phần đầu của truyện, ở phần đầu của Bụt hiện lên giúp Tấm mỗi lần khóc, ở đây Tấm không hề khóc, không thấy có sự xuất hiện của Bụt. Tấm phải tự mình giành và giữ hạnh phúc. Cho nên vàng anh, xoan đào, khung cửi, quả thị chỉ là nơi Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh quyết liệt vối cái ác giành lại hạnh phúc.

Mặt khác những vật hoá thân này có thể bị ảnh hưởng ở thuyết luân hồi của đạo Phật. Song đó chỉ là mượn cái vẻ bề ngoài của thuyết luân hồi để thể hiện mơ ước, tinh thần lạc quan của nhân dân lao động. Bởi theo thuyết luân hồi đạo Phật kiếp này chịu đau khổ vì tội lỗi tự kiếp trước, sau đó tìm hạnh phúc ở cõi Niết bàn cực lạc. Cô Tấm chết đi sống lại không phải tìm hạnh phúc ở cõi Niết bàn mà quyết giành và giữ hạnh phúc ngay ở cõi đòi này. Đây là thể hiện lòng yêu đòi và bản chất duy vật của người lao động khi sáng tạo truyện cổ tích.